Specerijen
Laatste bijwerking : 2021.11.19
Specerijen zijn aromatische plantgedeelten (vruchten, knoppen, zaden, bast, wortelstok...), meestal afkomstig uit de tropen. Hiertoe behoren peper, kaneel, koriander, muskaatnoot, gember, kardemom, kruidnagel, chilipeper, saffraan, vanille...
In Europa worden de meeste specerijen gebruikt op de levensmiddelenmarkt en worden hun therapeutische eigenschappen volledig genegeerd. Nochtans is de medicinale kracht van sommige specerijen al sinds de oudheid bekend. Zij zijn meestal rijk aan vitaminen en mineralen (antioxidantia). Kies wel voor onbewerkte biologische specerijen.
De meeste specerijen oefenen een antibacteriële werking uit. Mooi meegenomen!
De consumptie van keukenkruiden (uitgez. alcohol) of specerijen dient gestimuleerd te worden, omdat zij de effecten van alle plantaardige bestanddelen versterken. Daarbij bevatten zij weinig of geen calorieën, waardoor zij kunnen gebruikt worden als smaakvariant wanneer men de aanvoer van vetten wil beperken. Zij mogen echter het voornaamste ingrediënt niet domineren. Het is dan ook moeilijk om in een recept te spreken over hoeveelheden. Het is eerder een kwestie van smaak. Op zoek naar inspiratie ? Kijk eens op "Foodpairing".
Anderzijds stellen onderzoekers dat hoe sterker de geur is, des te kleiner de hapjes zijn die mensen ervan nemen. En aangezien kleinere hapjes eerder leiden tot een verzadigd gevoel, zou het toevoegen van extra aroma's aan gerechten kunnen helpen bij het beheersen van het lichaamsgewicht 
.
Mensen die graag pikant eten, zouden minder zout eten en een lagere bloeddruk hebben, wat hun risico op een hartaanval of een beroerte potentieel zou verlagen... .
Zie ook : Keukenstartkit
Overzicht inhoud :
Inhoud :
Kaneel :
Kaneelbast kan nuttig zijn in de behandeling van NKO infecties dankzij de aanwezige essentiële oliën (kaneelaldehyde en eugenol) met antiseptische eigenschappen (in synergie met oregano). Het bevat ook tannines die de maagmucosa beschermen, slijmstoffen die de vertering vergemakkelijken en is rijk aan ijzer en calcium.
Kaneel wordt ook gebruikt voor haar antispasmotische en gasverdrijvende werking en in de behandeling van diarree.
Kaneel wordt traditioneel gebruikt bij ontstekingsziekten. Kaneel kan de immuunrespons moduleren door de expressie van de genen betrokken bij de inflammatie te reguleren. Zo o.a. bij Reumatoïde artritis (auto-immuun ziekte) .
In associatie met gember wordt kaneelbast dikwijls gebruikt voor het "opwarmen" van het organisme bij verkoudheid. Het stimuleert tenslotte ook de circulatie, vooral ter hoogte van de ledemaatuiteinden (vingers en nagels).
Recente studies toonden aan dat, bij type 2-diabetici die nog geen insuline dienen te gebruiken, de regelmatige inname van kaneel in poeder (1 à 6 g/dag) de glykemie verlaagt en het vetgehalte, en dus het risico op cardiovasculaire ziekten doet dalen (verlaging van de glykemie van 18 à 29%, van de triglyceriden van 23 à 30%, van LDLcholesterol van 7 à 27%, van totaal cholesterol van 12 à 26%) & (hypolipemiërende en hypoglykemiërende effecten toegewezen aan cinnamaldehyde, een van de bestanddelen van kaneel).
Bij gezonde personen kan kaneel de glykemie na een zetmeelrijke maaltijd helpen controleren. De inname van kaneelpoeder (en niet de essentiële olie) is zonder risico en wordt goed verdragen. Het wordt dan ook in de voeding gebruikt als vervangmiddel van suiker en andere zoetmiddelen.
Doch opgelet : bij lever- of nierlijden de laagst mogelijke dosis gebruiken want bepaalde variëteiten bevatten relatief hoge dosissen coumarine : de variëteit Cinnamonium verum/zeylanicum (echte kaneel) is veiliger dan de variëteit Cinnamonium cassia, heel rijk aan coumarines (en slecht voor je lever) . De kaneelverpakkingen in de handel bevatten meestal een mengeling van beide variëteiten.
Het is voor de gewone consument heel moeilijk het verschil te zien tussen goede en slechte kaneel, vooral onder poedervorm. Als stok herken je onmiddellijk de (slechte) cassia-variëteit : de stok is bruin van kleur en gevormd door een enkele dikke bastrol. De goede variëteit (C. zeylanicum) is eerder geel en bestaat uit fijn opgerolde lagen. Bij een herborist vind je wel wat je zoekt.
Koriander :
Koriander wordt als aromaat gebruikt in vlees- en visgerechten en in soepen.
Verschillende studies wijzen de weldoende eigenschappen ervan toe aan van de aanwezige essentiële olie, die krampwerend zou werken. Koriander wordt ook gebruikt bij diarree.
Haar zaadjes zijn rijk aan silicium, looistoffen, linozuur en vitamine C. Hierdoor wordt koriander beschouwd als een tonicum, dat het organisme stimuleert. Tenslotte zouden zij ook gebruikt kunnen worden bij lichte angstproblemen.
Van korianderzaad werd ook een weldoende werking op het metabolisme van vetten vastgesteld. Tijdens studies werd een verlaging van het totaal cholesterolgehalte gezien. Idem met de triglyceriden in het bloed. In het algemeen schijnen de zaadjes een beschermende rol op het metabolisme te spelen.
Geen enkel toxisch effect werd tot nu toe vastgesteld.
Koriander kwijnt weg naast venkel maar gedijt goed naast peterselie en kervel.
Gember :
De wortelstok van gember is een goed antisepticum in geval van gastro-intestinale infecties, dankzij de aanwezigheid van het oleoresine. Het is ook nuttig bij flatulentie, verteringsproblemen, kolieken, reisziekte en bij zwangerschapsbraken. Gingerol, een bitter bestanddeel, bezit stimulerende eigenschappen.
Tenslotte verbetert gember ook de bloedsomloop, vooral ter hoogte van de extremiteiten, en kan helpen bij het bestrijden van koorts.
Studies bij dieren onthulden dat gember de samenklontering van de bloedplaatsjes belemmert en het gehalte cholesterol (LDL en VLDL) en triglyceriden doet dalen, vermoedelijk door haar darmwerking (chylomicrons).
Geneesmiddeleninteracties : het gemberextract versterkt de werking van anti-aggregantia en van calciumantagonisten!
Noot : kardemom is van dezelfde familie als gember, maar minder bitter.
Kruidnagel :
Kruidnagel, de nog gesloten bloemknoppen van de kruidnagelboom, bevat essentiële oliën rijk aan eugenol (tot 85%) welke sterke antiseptische, ontstekingswerende en pijnstillende eigenschappen bezit. Vooral bij tandpijn wordt kruidnagel gebruikt (stilt de pijn door inwerking op de perifere morfine-receptoren). Een ander bestanddeel van de essentiële oliën, het aceteugenol, helpt pijnlijke maag- en buikkrampen bestrijden : door de productie van inflammatoire prostaglandines te remmen oefent aceteugenol een krampwerende activiteit uit igv spasmen thv de luchtwegen (hoest), de vertering (gastro-enteritis) en de spieren (spierstijfheid).
Tenslotte verzachten de aanwezige tannines het opzwellen van de buik en kolieken. Kruidnagel wordt ook aanbevolen bij fysische of intellectuele asthenie.
Kruidnagel is werkzaam op koortsblaren waarvan de blaar nog niet zichtbaar is.
Kurkuma :
De gedroogde wortel van kurkuma is rijk aan essentiële olie (terpeenketonen) en aan curcumine, een natuurlijke kleurstof die aan kurkuma een helle gele kleur verschaft. Curcumine (tumeric) bezit zowel antibacteriële als antioxidant eigenschappen (5 tot 8x actiever dan vitamine E). Kurkuma is een vast bestanddeel van Indiase kerriepoeder (curry) en geeft hieraan zijn gele kleur.
Kurkuma ondersteunt het immuunsysteem en is ook aanbevolen tegen inflammatiereacties (artritis...). Het helpt bovendien bij verteringsproblemen, het stimuleert de leverfunctie en galsecretie. Het helpt de cholesterolspiegels normaal houden.
Onder vorm van cataplasma op de huid, wordt kurkuma gebruikt in de behandeling van psoriasis en bepaalde schimmels, zoals voetschimmels.
Anderzijds kan kurkuma in hoge dosissen het maagslijmvlies irriteren en nausea en braken uitlokken.
Zie ook : "Kurkuma, wortelstok".
Muskaatnoot :
Muskaatnoot, de amandelvormige vrucht van de nootmuskaatboom, is rijk aan essentiële olie (tot 15%). Het bezit spierrelaxerende eigenschappen. Nootmuskaat stimuleert de eetlust, verzacht nausea, behandelt diarree en kalmeert buikpijn.
Doch opgelet, grote hoeveelheden (een noot per dag) veroorzaken een hallucinogeen en toxisch effect (door het aanwezige myristicine en safrol).
Chilipeper :
Chilipeper (of spaanse peper of rode peper) is rijk aan capsaïcine dat de productie van adrenaline en van noradrenaline stimuleert, twee stoffen die de verbranding van vetten en suikers toelaten. Het vergemakkelijkt dus gewichtsverlies. Het capsaïcine zou vervolgens de vorming van bloedklonters voorkomen en veel ontstekingen verzachten. Deze actieve en bactericide stof zou vetten kunnen verbranden (obesitas!). Studies met chilipeper bij hamsters tonen een verlaging van het gehalte totaal cholesterol, LDL-cholesterol en triglyceriden . Een studie bij de mens toont aan dat zij die chilipeper consommerden, een lager overlijdingsrisico (-13%) vertoonden, in het bijzonder dankzij minder hartziekte of -crisis .
Chilipeper bevat ook een belangrijke hoeveelheid vitamine C, nuttig voor de tonus en tegen infecties (150 à 180mg/100g tegenover 10 à 25mg bij tomaten), vitamine A en foliumzuur.
Tenslotte bevordert chilipeper de vertering door stimulatie van de secretie van maagsappen, alsook de eliminatie van toxines door meer zweten, en ontzwelt de neus bij een verkoudheid.
Chilipeper kan echter ook irriteren, vooral in geval van hemorroïden, en is tegenaangewezen bij maag-darm ulcus.
